اعلال در فعل معتل ناقص

ج) اعلال در فعل معتل ناقص

تعریف: فعل ناقص فعلی است که لام الفعل آن حرف عله باشد. مانند: دَعَوَ – رَضِىَ.

توجه: در فعل معتل ناقص، هر سه نوع اعلال (اسکان، قلب، حذف) صورت می گیرد.

اعلال در ناقص	در ماضی	قلب: دَعَوَ ¬دَعا / رَمَىَ ¬رَمى
		حذف: دَعَوَتْ ¬دَعاتْ ¬دَعَتْ
	در مضارع	اسکان: یَدْعُوُ ¬یَدْعُو
		قلب: یَخْشَىُ ¬ یَخْشَى
		حذف: یَرْمِىُ ¬ یَرْمیونَ (صیغه 3) ¬ یَرْمُونَ
	در امر	اسکان: ندارد
		قلب: ندارد
		حذف: تَدْعُو ¬ اُدْعُ (جزم ناقص به حذف حرف عله است)

توضیح:

1- در فعل ناقص (واو) و (یاء) حرف عله متحرک ما قبل مفتوح تبدیل به الف می شود مانند: دَعَوَ ¬ دَعَا

2- ضمه (واو) مضمومی که ماقبلش مضموم است و ضمه (یاء) مضمومی که ما قبلش مکسور است، حذف می شود. مانند: یَدْعُوُ ¬ یَدْعُو / یَرْمِیُ ¬ یَرْمِی

3- حرف عله (واو) اگر در آخر کلمه واقع شود و ما قبل آن مکسور باشد به (یاء) تبدیل می شود. مانند:رَضِوَ _ رَضِىَ.

4-درآخر صیغه های مفرد فعل ناقص، حرف عله در هنگام جزم حذف می شود مانند: یَدْعُو ¬ لَمْ یَدْعُ.

5- حرف عله (واو) اگر در مرتبه چهارم یا پنجم قرار گیرد و ماقبلش مضموم نباشد به (ی) تبدیل می شود. مانند: أرْضَوَ ¬ أرْضَیَ (أرْضی) / اِرْتَضَوَ ¬ اِرْتَضَیَ (اِرتَضی).

6- حرف عله (واو) در فعل ماضی مجهول بعلت مکسور بودن حرف ما قبلش به (ی) تبدیل می شود. مانند: دُعِوَ _ دُعِىَ.

7- در فعل ماضی ناقص (واوی) و (یایی) که مفتوح العین باشد، هنگام اتصال به (واو) جمع، (یاء) ضمیر مخاطب مونث، (تاء) تأنیث، (الف) ضمیر مثنای مونث غائب، و حرف عله حذف می شود. (در جدول تصریف افعال دقت شود).