جمله در زبان عربی دارای دو نوع است : اسمیه و فعلیه
1- جمله اسمیه به جمله ای گفته می شود که با اسم شروع شده باشد .
الطالبُ مجتهدٌ .
به اسمی که جمله ی اسمیه با آن آغاز می شود مبتدا گفته می شود .
به بخش دوم جمله ی اسمیه که در مورد مبتدا توضیح یا خبری می دهد خبر گفته می شود .
مثال : الطالبُ ناجحٌ . الطالبُ جلس علی الکرسی . الطالبُ فی الصفِ .
در همه ی جمله های بالا ” الطالب ” مبتدا ست .
اما بخش دوم جمله یعنی ” ناجح ” – ” جلس علی الکرسی ” – ” فی الصفِ ” در این جمله ها خبر هستند زیرا توضیح وخبری درباره ی مبتدا می دهند .
نکته : مبتدا و خبر هر دو از نظر اعرابی مرفوع هستند .
2- جمله فعلیه به جمله ای گفته می شود که با فعل آغاز شده باشد .
یجتهد الطالبُ .
به اسمی که انجام کار یا حالت را به آن نسبت می دهیم فاعل گفته میشود که همیشه پس از فعل می آید و از نظر اعرابی همیشه مرفوع است .
هر گاه فعل در انجام دادن کاری یا روی دادن حالتی بر اسمی اثر بگذارد آن اسم مفعول به نامیده می شود که از نظر اعرابی همیشه منصوب است .
مثال : جلس الطالبُ . یکتب الطالبُ الدرسَ .
فعل = « جلس » و « یکتب » فاعل = « الطالب » در هر دو جمله مفعول به = « الدرس » در جمله ی دوم
تجزیه حروف
در تجزیه حروف باید این سه ویژگی را مشخص نمود: نوع حروف، عامل یا غیر عامل بودن و نوع بناء.
انواع حروف را در دو دسته عامل و غیر عامل بررسی می نماییم:
1- حروف عامل
تعریف: حروفی هستند که عملی و تغییری را از حیث اعراب (رفع و نصب و جر و جزم) در کلمه یا جمله ما بعد خود انجام می دهند.
حروف عامل دارای انواع مختلفی به قرار زیر می باشند:
الف) حروف جر: حروفی هستند که تنها پیش از اسمها آمده و باعث جر (کسره یا تنوین جر -ِ،-ٍ) آنها می گردند مانند: واللهُ علی کلِّشیءٍ قدیرٌ.
حروف جر عبارتند از: مِنْ، باء، تاء، کاف، لام، واو، خلا، عدا، مُذْ، مُنْذُ، رُبَّ، حتّی، الی، فی، عنْ، علی، حاشا.
ترکیب وصفی نسبت دادن یک اسم به اسم دیگر است که درآن ، اسم دوم به تنهایی وجود خارجی ندارد .
در این ترکیب ، به اسم اول « موصوف » و به اسم دوم « صفت » گفته می شود .
مثال : الوردةُ الجمیلةُ = ترکیب وصفی
الوردة = موصوف ، الجمیلة = صفت
نکته : به صفت « نعت » و به موصوف « منعوت » هم گفته می شود .
پس صفت اسمی است که بعد از موصوف خود میآید و آن را توصیف می نماید و دارای دو قسم می باشد :
ادامه مطلب ...