کلمه

کلمه
کلمه در زبان عربی به سه قسم تقسیم می شود: 1-اسم 2-فعل 3-حرف
اسم کلمه ای است دارا ی معنی بدون داشتن زمان که برای نامیدن کسی یا چیزی یا حالتی
بکار می رود مانند: رجل – جبل – عطش
فعل کلمه ای است دارا ی معنی و زمان که به سه دسته تقسیم میشود :1 – ماضی 2- مضارع 3 – امرحرف کلمه ای است که به تنهایی بدون معنی و زمان است و بوسیله کلمه پس از خود
معنی پیدا می کند مانند: فی – و – الی – …

کلمه از نظر اعراب

کلمه از نظر اعراب
کلمه یا معرب است یا مبنی.

کلمات معرب:

دراسمها: غالب اسمها (به جز مواردی که مبنی هستند و در زیر ذکر شده اند)

در فعلها: مضارع

در حروف: حرف معرب وجود ندارد

کلمات مبنی:

در اسمها: ضمائر، اسم اشاره، اسم موصول، اسم شرط، اسم استفهام، اسم فعل، کنایات، برخی از ظروف، اصوات، اعداد مرکب (19-11)

در فعلها: ماضی و امر (و مضارعی که: دارای نون جمع مونث باشد یعنی صیغه های 6 و 12 ونیز فعل مضارعی که دارای نون تأکید مباشر(نون تأکیدی که مستقیماً به خود فعل بچسبد) می باشد.

در حروف : همه آنها

تعریف:

معرب کلمه ای است که در موقعیتهای مختلف اعراب (رفع، نصب، جر، جزم) آخر آن تغییر کند.

مبنی کلمه ای است که در هیچیک از حالتهای اعراب، آخر آن تغییر نکند.

توجه: شرح مبسوط مطالب فوق در بخش نحو آمده است.

علت بناء اسم مبنی

اسمهای مبنی از این جهت مبنی هستند که به حروف شباهت دارند.

مشتقات

مشتقات : 1- اسم فاعل
اسم فاعل به دو صورت مجرد و مزید ساخته می شود ؛
ااسم فاعل مجرد از فعل ثلاثی مجرد بر وزن « فاعِل » ساخته میشود به عنوان مثال از فعل « نصر ، ینصر » می شود « ناصر » ، از فعل « حمد ، یحمد » می شود « حامد »
اسم فاعل مزید از فعل ثلاثی مزید و رباعی بدین شیوه ساخته میشود :
1- حرف مضارعة را از اول اولین صیغه ی فعل مورد نظر حذف می کنیم و بجای آن میم مضموم « مُ » می گذاریم .
2- دومین حرف اصلی از آخر را مکسور میکنیم و ضمه ی آخر فعل را برمی داریم .
مثال : از فعل « استخرجَ » که ثلاثی مزید باب استفعال است اولین صیغه ی مضارع آن « یستخرج » است که حرف مضارعة « ی » را از اول آن حذف می کنیم و بجایش « مُ » قرار می دهیم سپس دومین حرف اصلی از آخر را که « ر » می باشد کسره می دهیم پس اسم فاعل در اینجا « مُستخرِج » است.
نکته : اسم فاعل با اضافه شدن « ة » به آخر آن مونث می گردد و مانند سایر اسم ها به صورت مثنی وجمع نیز کابرد دارد .