درس پنجم که در واقع شروع تجزیه فعل می باشد را شروع می کنیم .

درس پنجم که در واقع شروع تجزیه فعل می باشد را شروع می کنیم .

همانطور که دیدید اسم ها را می توانستیم از 7 جهت تجزیه  کنیم . در ادامه خواهید دید که فعل ها را هم میتوان از 7 جهت تجزیه کرد که عناوین آنها را در زیر می بینید:

1-     فعل از جهت زمان ( ماضی / مضارع)

2-     فعل از جهت صیغه

3-     فعل از جهت ماده ( ریشه) ( ثلاثی مجرد/ثلاثی مزید)

4-     فعل از جهت داشتن مفعول ( لازم /متعدی)

5-     فعل از جهت داشتن فاعل( معلوم / مجهول)

6-     فعل از جهت نوع حروف اصلی ( صحیح / معتل)

7-     فعل از جهت اعراب ( معرب / مبنی)

همانطور که می دانید در زبان عربی 14 صیغه برای فعل ها و ضمایر و ... داریم که به سه بخش غائب ، مخاطب و متکلم تقسیم می شود.

صیغه های غائب را زمانی به کار می بریم که درباره کسی که پیش ما نیست و یا اینکه پیش ماهست ولی در صحبت ما نیست می خواهیم خبری بدهیم . مثلا اگر زهرا و  محمد در حال صحبت کردن باشند و علی در همان اتاق باشد اما داخل در صحبت آنها نباشد هرکدام از زهرا و محمد که بخواهند درباره علی صحبت کنند بایستی از صیغه های غائب استفاده کنند. لذا در معنای این صیغه ها همیشه یک کلمه « او » یا « آنها» وجود دارد.

از صیغه های مخاطب زمانی استفاده می کنیم که بخواهیم درباره مخاطبمان یعنی کسی که با او در حال صحبت کردن هستیم ، خبری بدهیم که در مثال فوق زمانی که زهرا بخواهد درباره محمد صحبت کند یا بالعکس از صیغه های مخاطب استفاده می کنند.لذا در معنای این صیغه ها همیشه کلمه « تو » یا «شما» وجود دارد.

اما مورد استفاده صیغه های متکلم زمانی است که شخص صحبت کننده بخواهد درباره خودش یا جمع خودشان صحبت کند و خبر بدهد. لذا در معنای این صیغه ها همیشه یک کلمه «من » یا « ما» وجود دارد.

همانطور که می دانید هر یک از صیغه های غائب و مخاطب به شش قسمت تقسیم می شود که شامل مفرد ، مثنی و جمع برای مذکر و مفرد ، مثنی و جمع برای مؤنث می باشد. و دو صیغه متکلم نیز به متکلم وحده ( فقط یک نفر صحبت کننده) و متکلم مع الغیر ( صحبت کننده و گروه او) تقسیم می شود. لذا در صیغه های متکلم همیشه دو نفر به بالا را جمع محسوب می کنیم و مثنی نداریم.

1-     فعل از جهت زمان ( ماضی / مضارع)

در زبان عربی دو زمان بیشتر نداریم که عبارتند از ماضی (گذشته )و مضارع ( حال و آینده ) .

البته هر یک از این زمان های دارای تقسیماتی می باشند مانند : ماضی منفی ، ماضی استمراری ، مضارع منفی ، امر ، نهی ، مستقبل و ... که ما در این درس همه آنها را به طور مفصل بررسی خواهیم کرد .اما در ابتدا لازم است با فعل های ماضی ساده و مضارع ساده آشنا شویم .

در بعضی کتابها زمان ها را اینگونه نیز تعریف کرده اند که صحیح می باشد :

زمان ماضی: زمان قبل از تکلم و صحبت کردن ( یعنی اگر من(یا شما) الآن در حال صحبت کردن باشم ( یا باشید) هر آنچه که قبل از الآن نجام شده در طبقه ماضی قرار می گیرد)

زمان مضارع:  زمان بعد از تکلم و صحبت کردن ( یعنی اگر من(یا شما) الآن در حال صحبت کردن باشم ( یا باشید) هر آنچه که از الآن به بعد انجام شود در طبقه مضارع قرار می گیرد.)

همانطورکه قبلا دیدید هر فعل در زبان عربی دارای 14 صیغه می باشد که در جدول زیر خواهیم دید چگونه می توان از یک صیغه ،سایر صیغه ها را ساخت .برای این کار از ریشه «ذ ه ب»به معنای « رفتن» استفاده می کنیم که ماضی آن ،فعل «ذَهَبَ» به معنای «رفت »  و مضارع آن ، فعل « یَذهَبُ» به معنای « می رود » می باشد.

صیغه های ماضی

شماره صیغه                    فعل                    حروف اصلی                   علامت صیغه  

1                                  ذَهَبَ                  «ذ ه ب»                                     -----

2                                  ذَهَبَا                   «ذ ه ب»                                     ا          

3                                  ذَهَبُوا                  «ذ ه ب»                                     و

4                                  ذَهَبَت                 «ذ ه ب»                                     ت

5                                  ذَهَبَتا                  «ذ ه ب»                                     تا

6                                  ذَهَبنَ                  «ذ ه ب»                                     نَ

7                                  ذَهَبتَ                 «ذ ه ب»                                     تَ

8                                  ذَهَبتُما                 «ذ ه ب»                                     تُما

9                                  ذَهَبتُم                  «ذ ه ب»                                     تُم

10                                ذَهَبتِ                 «ذ ه ب»                                     تِ

11                                ذَهَبتُما                 «ذ ه ب»                                     تُما

12                                ذَهَبتُنَّ                 «ذ ه ب»                                     تُنَّ

13                                ذَهَبتُ                 «ذ ه ب»                                     تُ

14                                ذَهَبنا                  «ذ ه ب»                                     نا

صیغه های مضارع

شماره صیغه        فعل        حروف اصلی       حرف مضارعه                علامت صیغه  

1                      یَذهَبُ     «ذ ه ب»                         ی                                  -----

2                      یَذهَبَان ِ   «ذ ه ب»                         ی                                  ان ِ       

3                      یَذهَبونَ   «ذ ه ب»                         ی                                  ونَ

4                      تَذهَبُ     «ذ ه ب»                         ت                                 -----

5                      تَذهَبان ِ   «ذ ه ب»                         ت                                 ان ِ

6                      یَذهَبنَ     «ذ ه ب»                         ی                                  نَ

7                      تَذهَبُ     «ذ ه ب»                         ت                                 -----

8                      تَذهَبانِ    «ذ ه ب»                         ت                                 ان ِ

9                      تَذهَبونَ   «ذ ه ب»                         ت                                 ونَ

10                    تَذهَبینَ    «ذ ه ب»                         ت                                 ینَ

11                    تَذهَبانِ    «ذ ه ب»                         ت                                 ان ِ

12                    تَذهَبنَ     «ذ ه ب»                         ت                                 نَ

13                    اَذهَبُ      «ذ ه ب»                         ا                                   -----

14                    نَذهَبُ     «ذ ه ب»                         ن                                  -----

با توجه به جدول بالا می توان یک فعل در هر زمانی از هر صیغه به صیغه دیگر برد و از طرفی هم صیغه هر فعل را تشخیص داد.

به عنوان مثال می توانیم بگوئیم فعل « کَتَبنا» مخصوص صیغه 14 است و صیغه اول آن « کَتَبَ » است چراکه فرق این دو صیغه فقط در یک علامت «نا» است. یا اینکه اگر بخواهیم فعل « تَضرِبینَ» را به همین صیغه در ماضی ببریم ، می بایست ابتدا آن را به صیغه اول مضارع ببریم ، پس حرف مضارعه را به «  ی» تغییر دهیم و علامت های آخر صیغه « ینَ» را نیز حذف کنیم پس می شود « یَضرِبُ» ، سپس باید آنرا به همان صیغه در ماضی ببریم « ضَرَبنا »

اما هر یک از فعل های ماضی و مضارع دارای تقسیماتی هستند که در زیر آنها را به طور کامل می بینیم :

انواع فعل ماضی :

1-     ماضی ساده : همان 14 صیغه فعل ماضی که در بالا دیدیم مثل: کَتَبتُم ، اَخرَجوا و ....

2- ماضی منفی :  

- ساختار :   حرف «ما» + ماضی ساده  مانند ما کتَب ، ما دَخَلتُم و ....

- معنا : ن + معنای ماضی ساده مانند کَتبَ : نوشت ..... ما کَتََبَ : ننوشت ، دَخَلتُم : داخل شدید ...... ما دَخَلتُم : داخل نشدید و ....

3-ماضی استمراری :

فعل ماضی استمراری ، فعلی است که نشاندهندۀ کاری است که در گذشته انجام شده اما تا مدتی ادامه داشته است مانند «می رفتید» که نشاندهندۀ انجام کار رفتن در گذشته است اما این کار تمام نشده وادامه داشته است .            ساختار: صرف فعل «کانَ» + فعل اصلی در زمان مضارع ساده در همان صیغه

            معنا :  می + معنای ماضی ساده

مثال : کَتَبَ : نوشت ....... کان َ یَکتُبُ : می نوشت ---- دَخَلتُم: داخل شدید ....... کُنتُم تَدخُلونَ : داخل می شدید

نکته 1 : باید دقت کنیم که فعل «کانَ» و فعل اصلی که به صورت مضارع می آید از نظر صیغه با فعل ماضی یکی باشند .

نکته 2: اگر بین دو قسمت فعل ماضی استمراری ( کان و فعل اصلی ) فاصله بیفتد ، دیگر لازم نیست که فعل « کان» صرف شود ولی باید برای فعل های مذکر« کان » و  مؤنث « کانَت» به کار رود.

نکته 3: باید دقت کنیم که بر خلاف ظاهراین فعل که « مضارع » است ، دارای معنای «ماضی » می باشد.

نکته 4 : نحوه صرف فعل «کانَ» :

صیغه                 فعل                   

1                      کانَ

2                      کانا

3                      کانوا

4                      کانَت

5                      کانَتا

6                      کُنَّ

7                      کُنتَ      

8                      کُنتُما

9                      کُنتُم

10                    کُنتِ      

11                    کُنتُما

12                    کُنتُنَّ

13                    کُنتُ

14                    کُنّا

4- ماضی بعید :

این فعل نشاندهندۀ انجام شدن کاری در زمان بسیاردوری است .

            ساختار: صرف فعل «کانَ» + آوردن کلمۀ «قَد» به صورت اختیاری و نه اجباری + فعل اصلی به صورت ماضی ساده

            معنا: این فعل از لحاظ معنا مانند ماضی بعید فارسی می باشد که در آن یک کلمۀ «بود» وجود دارد .

مثال  :  ضَرَبتُما : زدید ........  کُنتما ضَرَبتُما    یا    کُنتما  قَد ضَرَبتُما    : زده بودید

            اَنزَلوا : نازل کردند ......... کانوا انزَلوا      یا    کانوا قَد  انزَلوا      : نازل کرده بودند

نکته 1: در این فعل هم مانند فعل ماضی استمراری باید توجه کنیم که اگر بین فعل «کان َ» و فعل اصلی کلمه یا کلماتی  (به جز کلمه قَد) بیاید آنگاه می بایست فعل کانَ به صورت مفرد آورده شود اما در مورد مؤنث باید مؤنث آن که فعل « کانَت » می باشد بیاید .

نکته 2: باید به طرز صحیح صرف فعل «کانَ» نیز توجه کرد که در فعل ماضی استمراری آمده است .

نکته 3: باید توجه کنید که آوردن یا نیاوردن کلمۀ «قَد» اختیاری است و هیچ اثری در معنا ندارد.

5- ماضی نقلی :

معادل ماضی نقلی در فارسی است .

      ساختار: آوردن کلمۀ «قَد» + فعل اصلی به صورت ماضی ساده

      معنا : همان ماضی نقلی فارسی که در آخر آن کلمه « است » به همراه شناسه های خود ( ام –ای – ایم – اید –اند ) می آید .

مثال :  شَرِبنا : نوشیدیم ........   قَد شَرِبنا : نوشیده ایم 

            انواع  فعل مضارع

قبل از آشنایی با انواع فعل مضارع لازم با یک نوع تقسیم بندی که فقط مخصوص فعل های مضارع است ، آشنا شویم . در این نوع تقسیم بندی ما 14 صیغه مضارع را به سه گروه تقسیم می کنیم که در زیر می بینید :

--  فعل های مفرد : صیغه های 1 – 4 – 7 – 13 – 14   که آخر آنها هیچ علامت صیغه ای وجود ندارد و از حیث داشتن علامت صیغه مفرد و تنها هستند .

-- فعل های خمسه : صیغه های 2 - 3 – 5 – 8 – 9 – 10 – 11    که علامت صیغه در آنها یکی از علامتهای ( ان ِ – ونَ – ینَ) است . تعداد این صیغه ها هفت عدد می باشد اما از آن جهت که سه تا از آنها یک شکل می باشند ( صیغه ها ی 5 – 8 – 11 ) لذا یکی از این سه تا را به عنوان نماینده انتخاب می کنیم و در مجموع 5 فعل داریم پس اینها را فعل های خمسه محسوب می کنیم .

-- فعل های جمع مؤنث : همان طور که از اسمشان پیداست مخصوص صیغه های 6 و 12 هستند که علامت صیغه در آخر آنها حرف « نَ» می باشد .

حال که با این تقسیم بندی آشنا شدیم به مرور مهم ترین انواع فعل مضارع می پردازیم:

1- فعل مضارع ساده :

همان فعل مضارعی که 14 صیغه آن را در ابتدای این درس دیدیم و ساده ترین شکل فعل مضارع ساده است مانند یَقتُلون َ : می کُشند

بد نیست بدانید نام دیگر این فعل ، مضارع مرفوع است .

2-     فعل مضارع منفی ( نفی) : فعل است که در آن می خواهیم خبر دهیم که کاری انجام نشد ه است یا به عبارت بهتر انجام شدن کاری را نفی کنیم .

ساختار: حرف «لا » + فعل مضارع ساد ه

معنا :  در معنا فقط کافیست که در ابتدای معنای فعل مضارع ساده یک حرف « ن» بیاوریم

مثال :  یَشرِبونَ : می نوشند ------- لا یَشرِبونَ : نمی نوشند .

3-     فعل مضارع التزامی :

فعلی است که در معنای آن یک حالت التزام و اجبار برای انجام کاری وجود داشته باشد البته این حالت التزام و اجبار به اندازه فعل امر نیست و از آن کمتر می باشد .

            ساختار : آوردن یکی از حروف ناصبه ( اَن – لَن – کَی – اِذَن – حَتّی – لِ ) اول فعل + فعل مضارع ساده به صورت منصوب

طریقه منصوب کردن فعل مضارع ساده :

n      صیغه های مفرد  : تبدیل علامت ضمه (-ُ) آخر فعل به فتحه ( -َ)

n      صیغه های خمسه : حذف نون از آخر فعل

n      صیغه های جمع مؤنث: بدون تغییر

معنا : از لحاظ معنا با توجه به اینکه کدامیک از حروف ناصبه را بیاوریم ، معنا متغیر است . من هر یک از این حروف را با معنایی که به فعل می دهد بررسی کرده ام :

حرف اَن -----    یَقرَأ ُ  : می خواند ...... اَن یَقرَأ َ  : که بخواند ( با آوردن این حرف یک کلمه « که » اول فعل می آید و « می » را به « ب» تبدیل می کند .)

حرف لَن ------ یَقرَأ ُ  : می خواند ...... لَن  یَقرَأ َ : هرگز نمی خواند ( در اینجا فقط یک کلمه « هرگز» در معنا وجود دارد اما معنای فعل همان مضارع ساده باقی می ماند و به التزامی تغییر نمی کند )

حرف کَی------ یَقرَأ ُ  : می خواند ...... کَی یَقرَأ َ: تا اینکه بخواند ( با آوردن این حرف یک کلمه «تا اینکه » اول فعل می آید و « می » را به « ب» تبدیل می کند .)

حرف اِذَن ----- یَقرَأ ُ  : می خواند ...... اِذَن یَقرَأ َ : پس بخواند (با آوردن این حرف یک کلمه «پس ، لذا ، بنابراین  و... » اول فعل می آید و « می » را به « ب» تبدیل می کند .)

حرف حَتّی ----- یَقرَأ ُ  : می خواند ...... حَتّی یَقرَأ َ : تا اینکه بخواند (با آوردن این حرف یک کلمه «تا اینکه  » اول فعل می آید و « می » را به « ب» تبدیل می کند .در حقیقت در این فعل یک حرف « اَن » به صورت مخفی وجود دارد وگرنه معنای «حتی» فقط «تا » می باشد .)

حرف لِ ------- یَقرَأ ُ  : می خواند ...... لِیَقرَأ َ : برای اینکه بخواند (با آوردن این حرف یک کلمه «برای اینکه  » اول فعل می آید و « می » را به « ب» تبدیل می کند .در حقیقت در این فعل یک حرف « اَن » به صورت مخفی وجود دارد وگرنه معنای «لِ» فقط «برای » می باشد .)

نکته : همانطور که می بینید هرگاه یکی از حروف ناصبه( نصب کننده) اول فعل مضارع  بیاید ، فعل را به مضارع التزامی تبدیل می کند به جز حرف « لَن» که فعل را در حالت مضارع ساده نگه می دارد اما فقط آنرامنفی می کند.

4-     فعل امر :

فعلی است که در آن ما انجام دادن کاری را از کسی می خواهیم  و در حقیقت به کسی دستور می دهیم که کاری را انجام دهد . این فعل دارای دو نوع است . یکی امر مخاطب که در آن ما به کسی که مخاطب ماست دستور می دهیم که کاری را انجام دهد و دیگری امر غائب و متکلم که در آن ما می گوییم کسی که حاضر نیست یا خودمان باید کاری را انجام دهیم .

            1-4 : امر مخاطب :

همانطور که از اسم آن بر می آید برای ساختن از فعل های مخاطب می باشد یعنی فقط 6 صیغه مخاطب را میتوان با این شیوه تبدیل به امر کرد .

            ساختار:  

o       حذف اولین حرف فعل ( حرف مضارعه )

o       جزم آخر فعل ( ساختن فعل مضارع مجزوم )

o       اگر اولین حرف فعل ساکن است یک حرف«ا» می آوریم . اگر اولین حرف متحرک فعل دارای علامت کسره ( -ِ )  یا فتحه ( -َ ) باشد این الف به صورت «اِ» و اگر اولین حرف متحرک فعل دارای علامت ضمه(  -ُ )  باشد این الف به صورت «اُ» می آید . اما اگر اولین حرف فعل متحرک بود دیگر نیازی به آوردن الف در اول فعل نیست .

طریقه مجزوم کردن فعل مضارع ساده :

n      صیغه های مفرد : ساکن کردن حرف آخر فعل

n      صیغه های خمسه : حذف حرف « ن» از آخر فعل

n      صیغه های جمع مؤنث : بدون تغییر

مثال :     تَذهَبونَ  : می روید -------    اِذهَبوا : بروید

            تَتَکَلَّمونَ : صحبت می کنید ------- تَکَلَّموا : صحبت کنید

            2-4 : امر غائب و متکلم :

همانطور که از اسم این فعل نیز بر می آید ، مخصوص صیغه های غائب و متکلم می باشد .

            ساختار :  حرف « لِ» + فعل مضارع مجزوم

            معنا :  در معنای این فعل ها یک کلمه «باید » وجود دارد .

مثال :

یَذهَبونَ  : می روند -------    لِیَذهَبوا : باید بروند 

            نََتَکَلَّمُ : صحبت می کنیم ------- لِنَتَکَلَّم : باید صحبت کنیم

5-     فعل نهی :

نوع دیگری از انواع فعل مضارع است که در آن انجام ندادن کاری را به کسی دستور می دهیم و از کسی می خواهیم که کاری را انجام ندهد.

            ساختار: حرف «لا» + فعل مضارع مجزوم

            معنا : همانطور که از مفهوم آن برمی آید ، دارای معنای نهی کردن می باشد لذا همیشه در اول آن یک حرف «ن» وجود دارد . البته اگر این فعل برای صیغه های غائب و متکلم به کار رود بهتر است در اول آن یک کلمه « نباید » بیاوریم .

مثال :   تَضرِبینَ : می زنی ------   لا تَضرِبی : نزن

            یَقتُلان ِ : می کشند ------ لا یَقتُلا : نباید بکشند ، نکشند

6-     فعل مستقبل ( آینده ) :

 فعلی است که در آن بخواهیم انجام شدن کاری را در آینده بیان کنیم .

            ساختار : یکی از حروف « سَ» یا « سَوفَ » + فعل مضارع ساده ( مرفوع)

            معنا: بردن فعل به زمان آینده ، معمولا همراه با آوردن کلمه « خواهند » می باشد .

مثال : تَکتُبونَ : مینویسند ----------  سَتَکتُبون ، سوفَ تَکتُبونَ : خواهند نوشت

نکته :باید توجه داشته باشید که کلمه « سوف» نسبت به کلمه «س» نشاندهنده آینده دورتری است .

7-     فعل جَحد : یکی از فعل هایی که با داشتن ظاهر مضارع دارای معنای ماضی است و بسیار مهم و پر کاربرد می باشد .

 ساختار : یکی از حروف «لَم » یا « لَمّا» + فعل مضارع مجزوم

            معنا : هریک از این دو حرف دارای معنا جداگانه ای هستند که در زیر می بینیم :

حرف «لَم» : با آمدن این حرف ، فعل به ماضی منفی  تبدیل می شود یعنی علاوه بر اینکه فعل به زمان ماضی بر میگردد ، درابتدای آن یک حرف «ن» می آید .

حرف « لَمّا» : با آمدن این حرف ، فعل به ماضی نقلی منفی  تبدیل می شود یعنی علاوه بر اینکه فعل به زمان ماضی بر میگردد ، درابتدای آن یک کلمه  «هنوز » می آید و آخر فعل نیز تغییر می کند

مثال :     تَخرُجان ِ : خارج می شوید -------     لَم تَخرُجا : خارج نشدید

            تَخرُجان ِ : خارج می شوید -------     لَمّا تَخرُجا : خارج نشده اید

2- فعل از جهت صیغه

 همانطور که قبلاً نیز بیان شد ، در زبان عربی 14 صیغه وجود دارد که در بخش قبل با آنها آشنا شدیم اما هر یک  از این صیغه ها دارای یک نام هستند که ما باید آنها را یاد بگیریم و از این پس با این نام ها آنها را بخوانیم .

برای نامگذاری صیغه ها در زبان عربی همیشه ابتدا یک حرف « ل ِ » می آوریم، سپس نام صیغه ( غائب ، مخاطب ، متکلم وحده ، متکلم مع الغیر) را می نویسیم . پس ازآن برای غائب و مخاطب اگر مؤنث بودند یک حرف «ت» می نویسیم و اگر مذکر بودند بدون تغییر باقی میگذاریم و در پایان برای صیغه مثنی « ین ِ» ، جمع مذکر « ینَ» و جمع مؤنث « ات » می گذاریم .

شرح این صیغه ها را در زیر می بینید:

شماره صیغه                    فارسی                                        عربی                 ضمیر مخفی

1                      مفرد مذکر غائب                                       لِلغائِب                او

2                      مثنی مذکر غائب                                       لِلغائِبَین ِ              آنها( دو نفر مرد)

3                      جمع مذکر غائب                                        لِلغائِبینَ               آنها( سه نفرو بیشتر مرد)

4                      مفرد مؤنث غائب                                       لِلغائِبَة                 او ( یک نفر زن )

5                      مثنی مؤنث غائب                                       لِلغائِبَتَین ِ             آنها( دونفر زن)

6                      جمع مؤنث غائب                                       لِلغائِبات              آنها( سه نفرو بیشتر زن)

7                      مفرد مذکر مخاطب                         لِلمُخاطَب             تو ( یک نفر مرد)

8                      مثنی مذکر مخاطب                         لِلمُخاطَبَین ِ           شما(دو نفر مرد)

9                      جمع مذکر مخاطب                                     لِلمُخاطَبینَ            شما ( سه نفرو بیشتر مرد)

10                    مفرد مؤنث مخاطب                                    لِلمُخاطَبَة             تو ( یک نفر زن)

11                    مثنی مؤنث مخاطب                                    لِلمُخاطَبَتَین ِ          شما ( دو نفر زن)

12                    جمع مؤنث مخاطب                                    لِلمُخاطَبات           شما ( سه نفرو بیشتر زن )

13                    متکلم وحده                                              لِلمُتَکَلِّم وَحدَه         من( یک نفرمرد یا زن)

14                    متکلم مع الغیر                                          لِلمُتَکَلِّم مَعَ الغَیرِ     ما ( دو نفرو بیشتر مرد یا زن)

مثال :

صیغه هر یک از فعل های زیر را بیان کنید :

خَرَجتُم :  لِلمُخاطَبینَ -----  یَکتُبنَ : لِلغائباتِ -----  دَخَلنا : لِلمُتَکَلِّم مَعَ الغَیر

قابل توجه اینکه برای هریک از ضمایر نیز این صیغه ها به کار می رود چراکه ضمایر نیز مانند فعل ها دارای 14 صیغه هستند که کاملاً مانند صیغه های فعل ها می باشد . چند ضمیر و صیغه آن را به طور مثال در زیر می بینید:

هُوَ : للغائب ----- اِیّاکُنَّ : للمخاطبات -----  ی : للمتکلم وحده

-------------------------------------

سؤالات درس پنجم:

1-     صیغه هر یک از فعل های زیر را بنویسید:

تَشرَبونَ- اَمَرنَ- تَنزِلینَ –ذَهَبتُ

2-     با استفاده از اطلاعات زیر فعل مورد نظر را بسازید:

-         صیغه للغائبات ، ریشه ( ض ر ب ) ، ماضی بعید

-         صیغه للمخاطبتین ِ ، ریشه ( ن ص ر ) ، امر

-         صیغه للغائب ، ریشه ( ک ت ب  ) ، ماضی منفی

-         صیغه للمتکلم مع الغیر ، ریشه ( ح ف ظ  ) ، مستقبل

-         صیغه للغائبة ، ریشه ( ش ر ب  ) ، نهی

---------------------------------