تصغیرونسبت

التصغیر

تصغیر یا مصغر ساختن یعنی صرفه جویی در کلمات مثلاً به جای بکار بردن «درخت کوچک» (دو کلمه) «درختچه»(یک کلمه) به جای دو کلمه شجرةٌ صغیرةٌ : می توان گفت : شُجیرةٌ طفلٌ صغیرٌ : طُفیلٌ

روش ساختن اسم مصغر

حرف اول : ضمه – فَعل حرف دوم : فتحه – فُعیل افزودن :‌ یْ

هدف از تصغیر

اسم مصغر گاهی به منظور تجبیب یا تحقیر به کار می رود. میزی از چوب : میزی چوبی جامه ای از ابریشم : جامه ای ابریشمی دانشمندی از ایران : دانشمندی ایرانی

به کلمات چوبی – ابریشمی – ایرانی ، اسم منصوب گفته می شود. اسم منصوب معمولاً حکم صفت را دارد و تابع احکام صفت است و در زبان فارسی به آن صفت نسبی گفته می شود. در زبان عربی می توان اسم منسوب ساخت : می توان به جای :‌منضدةٌ من الخشب : (گفت ) منضدة خشبیة می توان به جای : ثوبٌ من الحریر: (گفت ) ثوب حریریّ نکته : به هنگام نسبت از آخر کلمه تاء گرد « ة» حذف می شود. فاطمة :‌فاطمی مکة : مکّی

توجه :‌بعضی کلمات به هنگام نسبت تغییر مختصری می کنند. کلماتی مانند :

نبویّ – علویّ – موسویّ – رضویّ – دُنیویّ – مدَنی – اسم منسوب کلمات نبیّ – علیّ – موسی – رضا – دنیا – مدینه هستند.

حروف مشبهة بالفعل

الحروف المشبّهة بالفعل

حروف مشبهة بالفعل حروفی هستند که بر سر مبتدا و خبر آمده و خبر را منصوب می کنند ولی مبتدا مرفوع باقی می ماند. مثال : 1 – انّ الربیع جمیلٌ . انّ – حروف مشبهة بالفعل الربیع – اسم انّ و منصوب جمیل – خبر انّ و مرفوع 2 – انّ الانسانَ لفی خُسرٍ . 3 – انّا اعطیناک َ الکوثر سایر حروف مشبهة بالفعل : بأنّ – أنّ – لکّن – لیْتَ – لعلّ – کأنّ بأنّ : بر سر مبتدا می آید برای رساندن مفهوم تأکید أن : ( اینکه ، که) لیتَ : (کاش) کأنّ : گویا – مثل اینکه لکنّ :‌لیکن لعلّ : شاید اسم و خبر حروف مشبهة بالفعل چگونه می تواند باشد؟ اسم حروف مشبهة بالفعل 1. اسم ظاهر : انّ المومنَ صادقٌ 2. ضمیر متصل : انّکَ صادقٌ .

جز حروف مشبهة بالفعل

1. مفرد : لعلّ الطالبَ ناجِحُ. 2. جمله : لعلّ الطالبَ یَنْجَحُ 3. شبه جمله : لعلّ الطالبَ من الناجحینَ رابطه ی میان اسم و خبر مشبهه بالفعل دقیقاً مانند رابطه ی مبتدا و خبر است. نکته : اگر ما به دنبال إنّ – أنّ بیاید، مانع عمل إنّ و أنّ می شود که به این ما، مای کافّه یا بازدارنده می گوئیم. إنّما اللهُ عالمٌ . «إنّما و أنّما را ادوات حصر می گویند» اِنّ اللهُ عالمٌ . برای منحصر کردن مفهوم خبر برای مبتدا، می توان به اِنّ و أنّ «ما» افزود که به این «ما» مای کافّه (بازدارنده) می گوئید.

الصّفة و الموصوف

الصّفة و الموصوف

1 – در زبان فارسی ترکیب دو اسم را صفت و موصوف می گوئیم. 2 – ترکیبات اضافه صفت حالتی را به موصوف نسبت می دهد. مثل گل زیبا. در زبان فارسی بین صفت و موصوف از جهت معنی ارتباط محکمی وجود دارد. مثال صفت و موصوف در زبان عربی : الصّراطَ المستقیم َ – شجرة ٌ مبارکةٌ ملکاً عظیماً – الباقیاتُ الصالحاتُ قرضاً حسناً در زبان عربی ارتباط بین صفت و موصوف هم از جهت معنی و هم از جهت ظاهر موجود می باشد.

هماهنگی و تبعیت صفت از موصوف در چهار مورد است :

1 – عدد . 2- جنس . 3- معرفه و نکره بودن . 4 – اعراب

هماهنگی صفت و موصوف

1 – عدد مفرد : هذا کتابٌ …. —-> مفیدٌ – مفیدانِ – مفیداتٌ مثنی : فی المدرسة شجرتانِ …. —-> جمیلة – جمیلتانِ – جمیلات جمع : جاءَ المؤمنونَ —-> الصالحُ – الصالحونَ – الصالحانِ 2 – جنس مذکر : حضرَ الطالبُ …. —-> (الناجحُ – الناجحةُ) مؤنث : نجَحتْ الطالبة ُ … —-> (العالم – العالمة) 3 – معرفه و نکره بودن معرفه : قرأت الحکایة ….. —-> (لطیفة – اللطیفة‌َ) نکره : عندی مجلةً …… —-> (أدیتةً – الأدبیّةًٌ) 4 – اعراب مرفوع : لنا مدرسةٌ ….. —-> (کبیرةٌ – کبیرة ً – کبیرةٍ ) منصوب : رأیتُ الفلاّحینَ… —->( المجّدونَ – المجدّینَ) مجرور : سلّمتُ علی طبیبٍ … —-> ( مشفقٌ – مشفقٍ – مشفقاً )

اسم اشاره با جمع های غیر عاقل معمولاً مانند مفرد مؤنث عمل می شود:

مثل : هذه الاشجار تلک المدارس صفت : نیز برای جمع های غیرعاقل به صورت مفرد مؤنث می آید. مثل : الکُتُبُ النافعة – الآیات الشریفة – أعمالٌ حسنةٌ

نکته : اسم نکره را بیاد دارید. اسم های نکره برای ما ناشناخته است و نیاز به توضیح و توصیف دارند. گاه بعد از اسم های نکره جمله ای می آید و آن اسم نکره را توضیح می دهد به چنین جملاتی جملات وصفیه گفته می شود. مثال : 1 – قرأتُ آیةً أثّرتْ فی قلبی . 2 – المومنُ انسانٌ یُحبُّ الخیرَ.