افعال المقاربة

افعال المقاربة

در زبان فارسی برای نزدیک نشان دادن وقوع فعل معمولاً از فعل نزدیک بود – نزدیک است استفاده می شود. و اما در زبان عربی : در زبان عربی برای نزدیک نشان دادن وقوع کاری از فعل های مخصوصی استفاده می شود. به این فعل ها، افعال مقاربه می گویند. افعال مقاربه عبارتند از : کادَت – کادَ کادَ : از فعل های مقاربه است که بر سر مبتدا و خبر می آید و مانند کان عمل می کند. یعنی : اسم مرفوع می شود و خبر منصوب . با این تفاوت که خبر آن حتماً باید با فعل مضارع شروع شود مثال : یکادُ البرقُ فعل مقاربه – اسم کاد و مرفوع یَخْطفُّ أبْصارَهم خبر کادَ و جمله فعلیه – محلاً منصوب کادَ المعلّمُ یحْضُرُ اسم کادَ خبر کادَ – جمله فعلیه – محلاً منصوب کادَت الشجرةُ تُثمِرُ

سایر فعل های مشابه کادَ (اخوات کاد)

«بدَاَ» و «شَرَعَ» و «اَخَذَ» و «جَعَلَ» به معنای شروع کرد و «عَسی» به معنای امید است و «کاد»‌و «اَوشَکَ» به معنای نزدیک است، افعال مقاربه هستند. مثال : اخَذَ المعلّمُ یُدرّسُ «معلم درس دادن را شروع کرد» عسی اللهُ انْ یرحَمَکُم «امید است خداوند شما را مورد رحمت قرار دهد»

این فعل ها از جهت معنی به سه گروه تقسیم می شوند:

1. افعال قرب – نزدیک بودن وقوع کار را نشان می دهند. (به صیغه های ماضی و مضارع) مثال : کادَ – اَوْشَکَ 2 – افعال رجاء امید به انجام کاری را بیان می کنند . مثال : عسَیَ 3 – افعال شروع : بر شروع شدن کاری دلالت دارند. (فقط به صیغه های ماضی) مثال : بدَأَ – شَرَعَ – اَخَذَ – جَعَلَ نکته : گاهی لا بر سر جمله اسمیه می آید و مانند حروف مشبهة بالفعل اسمی منصوب و خبری مرفوع می گیرد. به این حروف «لا نفی جنس» گفته می شود. مثال : لا لباسَ اَجْملُ من العافیةِ . لا : لای نفی جنس لباسَ : لای نفی جنس اَجْملُ : لای نفی جنس من العافیةِ : جار و مجرور

اسم و خبر «لا» نفی جنس

1- اسم : - نکره است به این خاطر هیچگاه الف و لام نمی گیرد. - غالباً مبنی بر فتح است و بدین خاطر تنوین ندارد. لا جهْلَ اضَرّ من العُجبِ . 2 – خبر : خبر «لای نفی جنس» مانند خبر مبتدا است. لا شیءَ اَجْمَلُ من الصبر ذلک الکتابُ لا ریْب َ فیه لا نصیحة تنفعُ العفودَ گاهی خبر «لا» حذف می شود. (محذوف است) • لا شکّ (لا شکّ موجودٌ)

نواسخ

نواسخ : ادواتی هستند که چون بر سر جمله درآیند اعراب جمله را نسخ می کنند. یعنی اعراب جدیدی را جانشین اعراب قبلی می کنند. به طوری که هر گاه این ادوات حذف شوند اعراب قبلی به جای خود باز می گردد. افعال ناقصه – حروف مشبهة بالفعل – افعال مقاربه – لا نفی جنس نواسخ هستند.

تمرین های درس سیزدهم : 1 – جدول را با توجه به جملات زیر کامل کنید : فعل ناسخ —> اسم انّ —> خبر انّ الف – اَخَذَ الجُندیُّ یدافعُ عن الوطن . ب – عسی اللهُ انّ ینْصرَنا ج – اوشَک المذنبُ ان یَتوبَ من ذنبه

الف : اسم – جندی مرفوع خبر – محلاً منصوب ج : اسم – مُذنبُ خبر – یَتُوبَ

2 – اعراب نادرست را تصحیح کنید. عسی السّلام َ انْ یَشمُلَ العالم.

جواب : عسی السّلامُ اَنْ یَشْمُلَ . السُلامُ – اسم عَسیَ / یَشمُلَ – خبر عسی

3 – کلمات داخل پرانتزرا در جمله قرار بدهید. الف – اللهُ رزقنا توفیق الطّاعةِ . (عسی) ب – الاسلامُ انتشرَ فی العالم َ .

الف : عسی اللهُ رزقنا توفیقِ الطاعةِ . ب : السلاّمُ انتشرَ فی العالَمِ .

4 – جای خالی را با کلمه مناسب پر کنید. الف – لا …..اقطعُ من الحقّ . (سیفُ – سیفَ – السیفَ) ب – بدأَ …….. الثورةِ یُنادی بوحدةِ الأمةِ . (قائدُ – قائدَ – قائدِ )

جواب جای خالی : الف – سیفَ : اسم لای نفی جنس منصوب است. ب – قائدُ : اسم بدأََ مرفوع است .

5 – ترجمه کنید: الف – قالو لا علْمَ لنا انّکَ علاّمُ الغیوب (مائده 109) ب – تکادُ الْوردةُ تَتفَتّحُ . ج – لا قُربة َ بالنّوافل اذا أَضرّتْ باالفرائضِ . د – عسی الله ٌ انْ یعْفوَ عنهم . (نساء 99)

الف – جواب :‌گفتند ما را هیچ دانشی نیست همانا تو دانای نهان ها هستی. نکته : در ترجمه لای نفی جنس از الفاظی نظیر (هیچ – اصلاً ) استفاده می شود. ب – نزدیک است که گل شکفته شود. در ترجمه افعال مقاربه از الفاظی مثل تقریباً – چیزی نمانده – نزدیک بود استفاده می شود و خبر آن معادل مضارع التزامی فارسی ترجمه می شود. ج – هیچ نزدیکی به خداوند با عبادت های مستحبی نیست اگر برای عبادت های واجب ضرر داشته باشد. النّوافق : جمع نافله – عبادت مستحب .

6 – در کدام آیه لای نفی جنس به کار رفته است ؟ الف – و لا اَعْلَمُ الغیْبَ و لا أقوُلُ انّی ملکٌ . (هود 31) ب – ذلک الکتابُ لا ریب فیه هُدیً للمتقین . ( بقره 2) ج – اتّبعوا ما أنزلَ الیکُمْ من ربّکم و لا تتّبعوا من دونِهِ أولیاءَ . (اعراف 3)

- لای نفی جنس در قسمت ب «لا ریب فیه» بکار رفته است. در قسمت های الف – لای نفی ج – لای نهی

افعال ناقصه

افعال ناقصه

حروفی نظیر انْ – لَمْ – فی – قبل از اسم و فعل می آیند و تغییراتی در معنی و اعراب کلمه ایجاد می کنند. مثال : یذَهَبُ —> اَنْ + یذهبُ : اَنْ یذْهَبَ یجلِسُ —> لَمْ + یجلسُ : لم یَجلِسْ المدرسةُ —> فی + المدرسةُ : فی المدرسةِ کان از افعال ناقصه می باشد که قبل از جمله می آید و آن را به گذشته تبدیل می کند. کان ، معنی و اعراب کلمه را تغییر می دهد. مثال : الْجوّ باردٌ . (حال حاضر) کان + الْجوّ باردٌ :‌کان الْجوّ بارداً . (دیروز)

کان از افعال ناقصه است که چون بر سر مبتدا و خبر آید:

1. مبتدا به عنوان اسم افعال ناقصه مرفوع می ماند. 2. خبر به عنوان خبر افعال ناقصه منصوب می شود.

رابطه ی هر یک از افعال ناقصه با اسم خود دقیقاً مانند رابطه ی فعل و فاعل است.

اسم افعال ناقصه : اسم ظاهر : لیس المؤمنُ مُعتدیاً . ضمیر بارز : کنتَ نشیطاً فی الدرس. ضمیر مستتر : کُنْ (اَنْتَ) صادقاً فی عملکَ . نکته : هر گاه مبتدا ضمیر منفصل باشد، برای اینکه اسم افعال ناقصه قرارگیردف باید فعل را متناسب با آن صیغه آورد. هُم ناجحونَ : أصبحوا ناجحینَ . أنتنّ ناجحاتٌ : اصبحتُنّ ناجحاتٍ .

انواع خبر افعال ناقصه

1 – مفرد : کانَ الفلاحُ واقفاً 2 – جمله : کانَ الفلاحُ یزرعُ الارضَ 3 – شبه جمله کان َ الفلاّحُ فی المزرعةِ. مهمترین فعل هایی که مانند کان عمل می کنند و آن ها را «اخوات کان» می نامند عبارتند از : «صارَ، لیسَ، أصبَحَ، مادامَ‌، مازالَ» مثال : اَصْبحَ الحوّ بارداً . اصبحَ التّلمیذانِ ناجحینَ. لیسَ الطالبُ حاضراً . لیست الطّالباتُ متکاسلاتٍ . صارتِ الارضُ خضراءَ . صار المسلمونَ متعدمینَ فی العالم .

مضاف و مضاف الیه

الاضافة

موصوف و صفت – مضاف و مضاف الیه در زبان عربی اگر دو اسم به هم اضافه شوند، به اسم اول مضاف و اسم دوم مضاف الیه می گویند. مثال : کتابٌ الطّالبِ – یوم الدینِ نکته : اگر ضمیری به اسم متصل شود آن ترکیب حتماً اضافی است. اسم + ضمیر مضاف مضاف الیه

علامت های اسم :

پذیرفتن ال – تنوین – مضاف واقع شدن از علامت های اسم است و این علائم با هم جمع نمی شوند. نکته : اگر جمع مذکر سالم و اسم مثنی مضاف واقع شوند، حرف «ن» از آخر آنها حذف نمی شود. مثال : فلاّحون + القریة : فلاّحو القریةِ . والدان ِ + کُ :‌ والدکَ معلّمین َ + المدرسة : معلّمی المدرسةِ - مضاف در جمله نقش می پذیرد اعراب آن متناسب با جمله می تواند مرفوع، منصوب، و یا مجرور باشد. مضاف الیه خود نقش به شمار می آید و از جهت اعراب مجرور است. مثال : هُوَ مدیرُ الْمدرسةِ . مضاف / مضاف الیه رأیتُ مدیرَ المدرسةِ . سلّمتُ علی مدیرِ المدرسةِ . تاکنون خواندیم که اسم می تواند یا صفت به دنبال خود داشته باشد، و یا مضاف الیه . باید بدانید که اسم می تواند بدنبال خود هم صفت و هم مضاف الیه (هر دو با هم) داشته باشد. مثال در زبان فارسی : گل سرخ باغ – کتاب خوب ما در زبان فارسی اول صفت می آید و بعد مضاف الیه.

در زبان عربی : اسمی که قرار است هم صفت و هم مضاف الیه بدنبال خود داشته باشد، مضاف الیه مقدم می شود.

دوست عزیز ما اسم صفت مضاف الیه صدیقـــ نا العزیژ اسم مضاف الیه صفت عقیدتنا الاسلامیة : عقیده ی اسلامی ما بابُ المدرسة الکبیرُ :‌در بزرگ مدرسه