معلوم ومجهول

معلوم ومجهول

نکته : هر فعلی معمولاً فاعلی دارد. گاه فاعل را می شناسیم. گاه فاعل را نمی شناسیم. فاعل کلمه ای است که کاربرد واقع می شود. فعل ها از جهت فاعل بر دو نوع هستند: 1 – فعلی که فاعل آن مشخص است 2 – فعلی که فاعل و انجام دهنده آن نا مشخص است. شناسایی مثل مجهول در زبان فارسی : مجهول : درس داده می شود : معلم درس می دهد. مجهول : نهالی کاشته شد : باغبان نهالی کاشت. با توجه به مثال فوق متوجه می شوید که می توان در زبان فارسی فعل ها را با فعل کمکی شدن مجهول نمود.

روش مجهول نمدن فعل در زبان عربی :

1 – ماضی :‌عین الفعل را کسره می دهیم . حروف متحرک ماقبل را مضموم می کنیم . مثال :‌خلقَ :‌آفرید مجهول آن می شود. خُلِقَ :‌آفریده شد. 2 – مضارع : عین الفعل را فتحه می دهیم – فقط حرف مضارعه را مضموم می کنیم. مثال :‌یَخْلُقُ : می آفریند. مجهول آن یُخْلَقُ (آفرید می شود) فعل مجهول فعلی است که فاعل آن مجهول است و در جمله وجود ندارد و با حذف فاعل جمله ناقص می شود و به نایت فاعل نیاز داریم.

بنابراین برای مجهول کردن یک جمله مراحل زیر به ترتیب انجام می شود.

1 – حذف فاعل مثال : غَرَس الفلاحُ شجرةَ فی الحدیقةِ —> (فعل – فاعل – مفعول به – جارومجرور) 2 – تعیین نایب فاعل : مفعول به ، به عنوان نایب فاعل در جای فاعل قرار گرفته مرفعو می شود. که جمله بالا به این صورت نوشته می شود : غَرَس شجرةٌ فی الحدیقةِ . 3 – تغییر حرکات و صیغه فعل : حرکات فعل متناسب با ماضی و یا مضارع بودن آن تغییر می کند و از نظر مذکر و مؤنث بودن با نایب فاعل مطابقت می کند. مثال بالا: غُرسَتْ شجرةُ فی الحدیقةِ .—> (فعل مبنی مجهول – نائب فاعل – جار و مجرور)

چرا به مفعول به ، نایب فاعل می گویند؟

چون پس از حذف فاعل، مفعول به جای آن را می گیرد – اعراب آن مرفوع می شود و فعل مجهول از نظر مذکر و مؤنث بودن تابع مفعول (نایب فاعل می شود) به همین دلیل به آن نایب فاعل می گوئیم. نایب فاعل از نظر نوع هم مانند فاعل است .

انواع نایب فاعل :

1- اسم ظاهر مثال : کُتِبَ الدّرسُ 2- ضمیر بارز مثال : الاعداءُ قُتلوا فی الحربِ 3- ضمیر مستتر مثال : الصدیقُ یُعْرَفُ عندالشدائد (هو)