اعلال در فعل لفیف

د) اعلال در فعل لفیف

تعریف:

لفیف فعلی است که دو حرف از حروف اصلی آن حرف عله باشد. حال اگر آن دو حرف عله در کنار هم باشند (فاء الفعل وعین الفعل یا عین الفعل ولام الفعل) آنرا لفیف مقرون گویند. مانند: وَیَل / شَوَیَ

و چنانچه دو حرف عله آن در کنار هم نباشند (فاء الفعل و لام الفعل عله باشند) آنرا لفیف مفروق می گویند مانند: وَقَیَ

نکته: اعلال لفیف تلفیقی از اعلال دو معتل از معتلات سه گانه (مثال و اجوف و ناقص) می باشد. به این معنی که مثلاً اگر لفیف، مقرون باشد یا اعلال مثال و اجوف را دارا خواهد بود (در صورتیکه فاء الفعل و عین الفعل آن عله باشد) و یا اعلال اجوف و ناقص را پیدا می کند (در صورتیکه عین الفعل و لام الفعل آن عله باشد). و چنانچه لفیف، مفروق باشد اعلال مثال و ناقص را می یابد. مانند: وَقَیَ ¬ تَقِی ¬ قِ (امر مخاطب).

رَوَیَ ¬ تَرْوی ¬ إِرْوِ (امر مخاطب).

موارد امتناع اعلال:

در موارد زیر نباید اعلال صورت گیرد:

1- در اسم آلت مانند: مِقْوَد.

2- در افعل التفضیل مانند: أجْوَد.

3- در صفت مشبهه مانند: أسْوَد.

4- در فعل تعجّب مانند: ما أطْوَلَه.

5- در اسم مرّه مانند: قَوْمَة.

6- در نوع یایی مانند: حَسَنُ البِیعة.