الدرس الثانی : درس دوم عربی ۱

الدرس الثانی : درس دوم

الدرس الثانی : درس دوم زیارةٌ الحبیب :‌دیدار محبوب

کلمه ها و ترکیب های تازه اَسْلَمْ : اسلام آورد . مسلمان شد طَرَق َ : زد ، کوبید أفرغَ : فرو ریخت عفواً : ببخشید افرغْ علینا صبْراً :به ما صبر عطا کن فاحَ – یَفوحُ : پراکنده شد بَعْدَ قلیلٍ : اندکی بود قِبلَ : طرف، سمت تَفَضّل : بفرما قدِرَ : توانست الْجزیل : فراوان کلّمَ : صحبت کرد شُکراً جزیلا : بسیار متشکرم النّص : متن حبیب : محبوب نَفِدَ : تمام شد الرّعایة : توجه نهَضَ : برخاست ذات لیْلة : شبی هنیئاً : گوارا باد سُمَحَ –َ : اجازه داد یا للسّعادة : چه سعادتی العجوز: پیرزن ختَشّ : جستجو قَرَنَ : نام قبیله ای در یمن القلق : نگران القلیل : کم ، اندک السّنین : جمع سنة ، سال

قواعد درس دوم : ثلاثی مجرد و ثلاثی مزید :

در زبان فارسی گاهی از فعلها و اسمهای موجود، فعلها و اسمهای جدیدی، با مفاهیم جدید می سازیم (مثلا : خندید) یک فعلی است که دارای معنی معینی است با اضافه کردن پسوند (افید) به آن فعل جدید (خندانید) را می سازیم که با معنی (خندید) تفاوت دارد. می خندد --> می خنداند خواهد خندید --> خواهد خندانید بخند --> یخبندان در زبان عربی نیز از فعلهای موجود و فصلهای دیگری با مفاهیم جدید می سازند و این عمل را به کمک فرمولها و وزنهای خاصی انجام می دهند و اسم هر کدام از این فرمولها ( باب ) می گذارند. مثلاً (ضََحِکَ) فعل ماضی به معنی (خندید) است اگر بر سر این فعل (أ) بیاوریم و حرکت حروف (ضَحِکَ) را تغییر بدهیم فعل جدید (اَضْحَکُ) ساخته می شود که معنی آن (خندانید) است. به عبارت دیگر برای ساخت (أَضْحَکَ) از وزن (أَفْعلَ) استفاده می کنیم. این (أَضْحَکَ) اولین صیغه ماضی است و بقیه صیغه های آن را می توانیم صرف کنیم. برای ساختن اولین صیغه مضارع این باب از وزن (یُفْعِلُ) استفاده می کنیم و مثلاً فعل مضارع (یُضْحِکُ) را می سازیم (یُضْحِکُ) اولین صیغه ی مضارع است و بقیه صیغه های آن را می توانیم صرف کنیم مانند : یُضْحِکُ ، یُِضحکمانَ ، یُضْحِکونَ برای ساختن مصدر این باب از وزن (افعال) استفاده می کنیم و مثلاً مصدر (اضْحاک) را می سازیم . وزن اولین صیغه ماضی و اولین صیغه مضارع و مصدر این فعل را مجموعاً (باب افعال) می نامیم پس فرمول (باب افعال) به شکل زیر است. اولین صیغه ی ماضی :أَفْعَلَ اولین صیغه ی مضارع : ُفْعِل ُ مصدر : افْعال به فعل هایی که بدین ترتیب با افزودن یک یا چند حرف به ریشه فعل ساخته می شوند ثلاثی مزید می گویند. به عبارت دیگر ثلاثی مزید فعلی است که اولین صیغه ی ماضی آن علاوه بر سه حرف اصلی یک یا چند حرف زاید نیز دارند. مانند : (أَضْحَکَ) غیر از سه حرف (ض ح ک ) که حروف اصلی هستند یک حرف دیگر هم دارد (اُ) که حرف زاید نامیده می شود. اما ثلاثی مجرد فعلی است که اولین صیغه ماضی آن حرف زاید ندارد و فقط از سه حرف اصلی درست شده است : مانند : ضَحِکَ

معرفی باب تفعیل

اولین صیغه ماضی : فَعّلَ (علّمَ) اولین صیغه مضارع : یُفَعّلُ (یُعلّم)ُ مصدر : تفعیل (تعلیم)

معرفی باب مفاعلة

اولین صیغه ماضی : فاعَلَ (جاهَد)َ اولین صیغه مضارع : یُفاعِلُ (یُجاهِد)ُ مصدر : مُفاعلة ، فعال (مُجاهدَة ، جهاد) مصدر فعلهای ثلاثی مزید وزن معینی دارند به عبارتدیگر قیاسی هستند. اما مصدر فعلهای ثلاثی مجرد وزن معینی ندارند و به عبارت دیگر سماعی هستند.

تمرینات درس دوم : 1-عیّن الصحیح علی حسب النّص : براساس متن صحیح را معین کن

1- کان اُویسٌ مشتاقا لزیارة النبی (ص) اویس مشتاق دیدار پیامبر بود-صحیح 2 – وعد اُویسٌ امّة بالرّجوع بعد غروب الشّمس . اویس به مادرس وعده داد که بعد از غروب خورشید برگردد-غلط 3 - جاهَدَ اویسٌ فی معرکة «نهروان» فَوَجعَ علی الارض شهیداً اویس در جنگ نهروان جهاد کرد . پس روی زمین افتاد و شهید شد-غلط

تمرین دوم : با توجه به کفه های پر شده (صفحه 21 کتاب درس) کلمات هم وزن آنها را پیدا کنید هاجر ، اکرم ، اشرک، کاتب ، جالس، علّم ، قدّم، اکبرّ ، اَحْسَنَ

فاعل : هاجَرَ - کاتَبَ - جالَسَ فعّل : علّم - قدَّم - کبَّر أفْعل : اکرم - أسْرَکَ - أَحْسَنَ

حال چنانچه در کفه های پرشده کلمات «یُفْعلِ ، یُفعل و یُفاعل » را قرار دهید . جهت برابر شدن کفه ها در وزن فعل های بالا چه تغییری ایجاد می شود؟

یفاعل : ُیُهاجِرُ - یُکاتِبُ - یُجالسُ یُفعّلُ : یُعلّم - یُقدّمُ - یُکتّبرُ یَُفْعِلُ : یُکرمُ - یُشْرکُ - یَُحْسِنُ

اکنون مصادر فعل های بالا را در جای خالی قرار دهید:

مهاجرة : مکاتبة - مجالسة تعلیم : تقدیم - تکبیر اکرام : اشراک - احسان

تمرین 3 – اجعل فی الفراغ کلمة مناسبتة من الدّوائر در جای خالی کلمه مناسبی در دایره ها قرار بده

1. و لأحْسنْ کما .......اللهُ الیک گزینه ها: اَحْسنوا -اَحْسَنْ پاسخ:اَحْسَنْ و نیکی کن چنانچه خدا به تو نیکی کرد 2 . (انّا ..... هُ فی لیْلة ِ القدر) گزینه ها:انزلنا - انزل پاسخ :‌انزلنا همانا ما آن را در شب قدر نازل کردیم 3. (ربّنا اَفْرغ علیْنا صبرأ و....... اقْدامنا ) ‌ گزینه ها:ثَبَّت - ثَبَّتوا پاسخ :‌ ثَبَّت ای پروردگار به ما صبر عطا کن و گامهای ما را استوار گردان 4 . (انّا نحْنُ ...... علیکَ القرآن) گزینه ها: نزَّلنا - نَزَّلتُ پاسخ :‌ نزَّلنا همانا قرآن را بر تو نازل کردیم

4 - اکمل ترجمه الجمل التالیة : ترجمه جمله های زیر را کامل کن

1. لا یَشْعُرُ المؤمن بالضعْفِ عندَ مواجهة المشاکل . مؤمن به هنگام برخورد با مشکلات احساس ضعف نمی کند 2.اللُّهمَ ، نوّر قلوبنا بنور الایمان و الیقین . خدایا ! دلهای ما را به نور ایمان و یقین روشن کن 3.هولاء وَجَدوا السّعادة فی مساعدة الآخرینَ اینان سعادت را در کمک کردن به دیگران یافتند 4. المؤمنون یُجاهدنَ باموالهم و انفسهم فی سبیل الله . مؤمنان با مالهایشان و جان هایشان در راه خدا جهاد می کنند

اضواء قرآینه (پرتوهای قرآنی) 1. با توجه به ترجمه ی آیات در جای خالی از مصدر «تسبیح» (خدا را به پاکی یاد کردن) فعل مناسب قرار دهید:

1. (یُسبّحونَ اللیلَ و النّهارُ لا یَفْتُرون) ( انبیاء 20) شبانه روز خداوند را به پاکی یاد می کنند و مستی نمی ورزند 2. فاصْبر علی ما یَقولُونَ و یسبّحْ بحَمْدِ ربّک . (طه 130) بر آنچه می گویند، شکیبا باش و با ستایش پروردگارت از او به پاکی یاد کن

2 – دو آیه زیر را بخوانید و به سؤالات زیر پاسخ دهید : و ابالحق انزلناهُ و بالحقّ نزَلَ . (اسراء / 105) و آنرا به حق نازل کرده ایم و به حق نازل شده است «انّا نحنُ نزّلنا الذّکر و انّا له لحافظون» (حجر /19) همانا ما خودمان قرآن را نازل کردیم و همانا ما حفظ کننده ی آن هستیم سؤال :

تفاوت میان نزل و انزل از جهت لفظ و معنی چیست؟ نزَل ثلاثی مجرد و اَنْزَلَ ثلاثی مزید است. نَزَلَ یعنی فرود آمد اما أَنْزَلَ یعنی فرود آمد تفاوت میان نزل و نزّل از جهت لفظ و معنی چیست؟ نَزَل ثلاثی مجرد نزّلَ ثلاثی مزید است نزَلَ یعنی فرود آمد اما نزّلَ یعنی فرود آورد

تست های کنکوری درس دوم :

1- ترجمه کدام گزینه صحیح نیست؟الف) قد اسمتُ منذ مدّةِ : از مدتی پیش اسلام آورده ام ب) لَقد نَفِدَ صبری : صبرم تمام شده است ج) قَرُبَ من مدینة النبی : از شهر پیامبر (ص) مدیه دور شد. د) ربّنا اَفْرغ عَلیْنا صبْراً : ای پروردگار ما به ما صبر عطا کن 2 – ترجمه کدام گزینه صحیح نیست؟الف) الجزیل : ناچیز ب) الحبیب :‌محبوب ج) ذاتَ لیلةٍ : شبی د) السّنین :‌سال ها 3– کدام گزینه ثلاثی مجرد است؟الف) یَخْرُجُ ب) یُخْرِجُ ج) أَخْرَجَ د) أِخراج 4 – کدام گزینه از باب افعال است؟ الف) علموُا ب) یَعْلَمُ ج) اعْلَمْ د) علّمَ 5 – کدام گزینه از باب افعال است؟الف) هاجَروا ب) أَرْسَلْنا ج) تُکذّبانِ د) صدّقَ 6 – کدام گزینه از باب مفاعله است ؟الف) انزلنا ب) نزّلْنا ج) جاهدوا د) أَخْطَاْتَ 7 – کدام گزینه از باب تفعیل است؟1. تُجاهدینَ 2. تُسبّحُ 3. اَحْسنْتُمْ 4. یطعَمون 8 – میزان برای تشخیص حروف زاید و باب ها کدام صیغه است؟الف) اولین صیغه ی مضارع ب) هفتمین صیغه امر ج) مصدر د) اولین صیغه ی ماضی 9 – میزان برای تشخیص ثلاثی مزید و ثلاثی مجرد کدام صیغه است؟الف) اولین صیغه مضارع ب) اولین صیغه نهی ج) اولین صیغه ماضی د) اولین صیغه امر 10 – کدام گزینه ، مصدر ثلاثی مزید نیست؟الف) نزُول ب) مُجاهدة ج) جهادِ د) انْزال 11 – کدام گزینه نمی تواند جمله (اَنْتَ ….) را کامل کند؟الف) تُساعِدَُ ب) ساعَدْتَ ج) تلمیذٌ د) یُساعِدُ 12 – کدام گزینه در موقع ساختن فعل امر به همزه نیاز دارد؟الف)‌تَعَلّمُ ب) تُکِْرمُ ج) تُجاهِدُ د) تُجاهدینَ 13 – همزه فعل امر کدام باب مفتوح است؟الف) افعال ب) تفعیل ج) مفاعلة د) تفعیل و مُفاعلة 14 – کدام گزینه نمی تواند جمله (هیَ ….) را کامل کند؟الف) تُعلّمُ ب) علّمتْ ج) یُعلّمُ د) تلمیذةٌ 15 – کدام گزینه جمله اَنْتُنَّ …. فی الصّلاة را کامل می کند؟الف) تُشارکونَ ب) یُشارکونَ ج) تُشارِکْنَ د) یُشارکْنَ