عربی دبیرستان

متن ُ قواعد وسوالات عربی دبیرستان

عربی دبیرستان

متن ُ قواعد وسوالات عربی دبیرستان

قواعد عربی ۱ درس دهم نمونه ۱

به ادامه ی مطلب بروید

درس نهم

فاعل ومفعول به و مجروربه حرف جر

الف- فاعل:

فاعل انجام دهنده ی کاراست ودرزبان عربی بعدازفعل قرارمی گیردوچنانچه قبل ازفعل بیاید مبتدا است نه فاعل.

?:تعیین کنید کلمه«مؤمن»درکدام جمله فاعل ودرکدام جمله مبتدا است :

نَجَح المؤمنُ.(مومن رستگارشد)                   المؤمنُ نَجحَ.(مومن رستگارشد)

فاعل همیشه به صورت یک اسم نیست بلکه ممکن است بصورت ضمیرمتصل فاعلی هم بیاید وگاهی فاعل درفعل پنهان است.

بنابراین فاعل به سه صورت ممکن است بیاید :

1- اسم ظاهر : مانند:       جاءَ الحقُّ .           نَجحت المؤمناتُ.        

2- ضمیربارز : همان ضمیرمتصل فاعلی است که دردرس ضمیرخواندیم.وبرای یادآوری یک باردیگراین ضمایر رادرجدول زیربه آخرأفعال متصل می کنیم .(دربعضی صیغه ها فاعل به صورت ضمیربارز وجودندارد.دراین صیغه ها فاعل بصورت اسم ظاهریا ضمیرمستترمی آید)

  

هو

هما

هم

هی

هما

هنّ

أنتَ

أنتما

أنتم

أنتِ

أنتما

أنتنّ

أنا

نحن

ماضی

ذهبَ

ذهبـ

ذهبـ  ا

ذهبتْ

ذهبتـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

ذهبـ

مضارع

یذهبُ

یذهبـ  نِ

یذهبـ ن

تذهبُ

تذهبـ  ن

یذهبـ

تذهبُ

تذهبـ  نِ

تذهبـ نَ

تذهبـ نَ

تذهبـ نِ

تذهبـ

أذهبُ

نذهبُ

امر

إذهسبْ

إذهبـ

إذهبـ  ا

إذهبـ

إذهبـ

إذهبـ

 

3- ضمیرمستتر :وقتی است که بعد از فعل، فاعلی بصورت اسم ظاهرنیامده باشد وضمیرفاعلی هم به فعل متصل نشده باشد دراین صورت می گوییم فاعل بصورت ضمیرمستتراست.درجدول بالا خانه هایی که فاعل بصورت مستترمی آید خط خورده است.

مثال:   أذهبُ إلی البیتِ.               اُکتبْ الدرسَ.                 المؤمنُ نَجحَ.             التلمیذةُ ذهبتْ إلی المَکتبةِ.

   فاعل ضمیرمستترِأنا            فاعل ضمیرمستترِ. . . .          فاعل ضمیرمستترِ. . . .       فاعل ضمیرمستترِ . . .

وقتی فاعل بصورت ضمیرمستتراست ،باید یکی ازضمایر«هوَ،هیَ،أنتَ،أنا،نَحنُ» رابا توجه به صیغه فعل بعنوان فاعل مستترذکرکنیم.

اکنون درمثال های بالا ضمیرمستتررا بنویسید.

** چگونه فاعل راپیدا کنیم؟

1- ابتدا جمله راترجمه می کنیم.سپس ازفعل سوال می کنیم«چه کسی».کلمه ای که درجواب می آید اگربعد از فعل آمده باشد فاعل(بصورت اسم ظاهر)است.ولی اگرقبل ازفعل آمده باشد مبتدا است وفاعل بصورت ضمیرمستترمی باشد.

?:عیّن الفاعل ونوعه فی العبارات التالیة:

1-رجعَ علیّ عن المدرسة.                   2-سافرَ شخصٌ إلی بلادٍ کثیرةٍ وشاهدَ أنواعاً مختلِفةً مِن الحیاةِ. 

3-بَقِیَ اقلیدسُ فی السجنِ وما غیَّرَ نظرتَهُ.

2- دقت کنیم بعدازفعل امرفاعل بصورت اسم ظاهرنَمی آید بنابراین اگرفعل امرداشته باشیم وبعدازآن اسمی آمده باشد فاعل نیست .بلکه احتمالا مفعول می باشد.

?:عیّن الفاعل ونوعه.         أخرجْ قومَکَ مِن الظلماتِ إلی النور.                   کَلِّمْ النّاسَ علی قَدْر عُقولهم.

3- فاعل بصورت ضمیربارز(ضمیرمتصل فاعلی) راحت ترین نوع فاعل است ؛ چون این ضمایرفقط درنقش فاعل ظاهرمی شوند.

?:عیّن الفاعل ونوعَه.

لَقَدْ رأیتَ مُدُنَ العالَم .     أنتِ تشکرینَ ربَّکِ.              المؤمنانِ نَجحا.           الأمّهاتُ یُتْعِبْنَ أنفسَهنَّ فی تربیة الأولاد.

ب-فعل:

Eفعل ازنظرمذکرومونث تابع فاعل است:

?عیّن الصحیح: 1-ساعدَ التلمیذتانِ أمّهما. ™                         2-تَعطفُ الممرّضاتُ علی المرضی. ™

                       ساعدت التلمیذتانِ أمّهما. ™                              یَعطف الممرضاتُ علی المرضی. ™

Eهرگاه فاعل فعل ، اسم ظاهرباشد فعل بصورت مفردمی آید:

?عیّن الصحیح:1-یأمرونَ المؤمنونَ بالمعروف. ™                        2-تَجتمع المسلماتُ فی المسجد. ™

                          یأمر المؤمنونَ بالمعروف. ™                               یَجتمعنَ المسلماتُ فی المسجد. ™

ج- مفعول به :

مفعول که درزبان عربی به آن «مفعول بِهِ»می گویندکلمه ای منصوب است که پس ازافعال متعدی می آید وکارروی آن انجام گرفته است.

** چگونه مفعول راتشخیص دهیم؟

1- بعدازترجمه جمله ازفعل سوال می کنیم «چه کسی را»یا «چه چیزی را»وجوابی که می آید مفعول می باشد.

?:عیّن المفعول به فی العبارات التالیة:

الحسنةُ تُذهِبُ السّیئةَ.         التواضعُ یَرفعُ قیمة الإنسانِ.          العلمُ والإیمانُ یُقرّبانِ الإنسان إلی الله.     أرسلَ رجلٌ ولدَه إلی خارج المدینةِ.

2- بسیاری ازمفعول های عربی درزبان فارسی نقش متمم دارند . یعنی وقتی آنها راترجمه می کنیم بعدازحروف اضافه قرارمی گیرند.ولی درزبان عربی بدون حرف اضافه(حرف جرّ)بکاررفته اند.(خصوصاً فعلهای باب مفاعلة)

مثال : المؤمنُ لایَکذبُ صدیقَه ./ مومن به دوستش دروغ نمی گوید.

                       مفعول به                متمم

?:عیّن المفعول به فی العبارات التالیة:

کلّمتُ والدتـی فی هذا الموضوع ./ با مادرم درباره این موضوع صحبت کردم .

نُهاجمُ العدوَّ ./ به دشمن حمله می بریم .

المؤمنُ یستغفرُ اللهَ . / مؤمن ازخدا طلب بخشش می کند.

سَأُساعِدُ الفقراءَ.به فقیران کمک خواهم کرد.

3- ضمایرمنفصل منصوب (إیّاه ، إیّاهما ، . . .)همیشه نقش مفعولی دارند . همچنین ضمایرمتصل به هرسه قسم

کلمه ( ه ُ، هما ، هم ، ها ، . . .) اگربه فعل متصل شده باشند ، نقش مفعول دارند.

?:عیّن المفعول به فی العبارات التالیة:

إستَقْبَلَهُ المدیرُ بِحفاوَةٍ.(مدیربه گرمی ازاو استقبال کرد)      ألْحِقْنـی بالصالحینَ.(مرابه صالحان ملحق کن)      نُهاجِمُـهُ.(به او حمله می بریم)         

لازم ومتعدّی

الف - فعل لازم(نا گذرا)فعلی است که نیازبه مفعول ندارد.مانند: یَنْجحُ الصادقُ.(راستگو رستگارمی شود .)

فعلهای باب افتعال ، تفعّل ، تفاعُل ، انفعال غالباً لازم هستند.

ب- فعل متعدی(گذرا)فعلی است که علاوه برفاعل نیازبه مفعول هم دارد. مانند: کتبَ علیٌّ رسالةً.(علی نامه ای رانوشت .)

فعلهای باب إفعال ، تفعیل ، مفاعلة ، استفعال غالباً متعدی هستند.

ازفعل متعدی می توان سوال کرد«چه کسی را»یا «چه چیزی را» مانند:     شاهدَ(مشاهده کرد)       أذهَبَ(بُرد)

ولی ازفعل لازم نمی توان سوال کرد«چه کسی را»یا «چه چیزی را» مانند: انتصرَ(پیروزشد)        تَوَلَّدَ(متولدشد)

?:عیّن اللازم والمتعدّی:

رَجعَ             إستغفرَ                 انْهزَمَ(شکست خورد)              تربّیتُ(تربیت شدم)           بَعثْتُم(فرستادید)         فَرِحَ(شادشد)

ج-جارومجرور

حروف جرّ یا حروف جارّ عبارتند از:

مِنْ

فی

إلی

لـِ

علی

کَ

عنْ

بـِ

از

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

. . .

به ا سمی که بعد ازحروف جرّ می آید مجرور به حرف جرّ وبه هردوجارومجرورمی گوییم.

?:درمتن صفحه 81کتاب یازده جارومجرور را مشخص کنید:

?عرِّب العبارة التالیة:

کفارسمیه را بعد ازشکنجه کشتند.

?صحِّح الأخطاء فی الإعراب والتحلیل الصرفیّ:

یُبشِّرُ:فعل أمر، للغائب، مجرّد ثلاثیّ، مبنی /فعل مرفوع وفاعله «الله» والجملة إسمیة

الله:اسم، مفرد،مذکر،مشتق واسم الفاعل،مبنی/فاعل ومنصوب

المؤمنَ:اسم، جمع ،مذکر،مشتق واسم المفعول، معرب/مفعول ومجرور

بِـ :حرف جرّ، مبنیّ علی الفتح

الجنّة:اسم ،مفرد، مذکر، جامد، مبنی/مجروربحرف جرّ

?عیّن الصحیح فی الترجمة:

الف-کَلِّمْ النّاسَ علی قدْر عقولِهم.         بامردم به اندازه ی عقلشان سخن بگو. ™

                                             مردم به اندازه عقلشان سخن می گویند. ™

ب-نَـطلبُ علماءَ البلادِ للبَحْث حولَ هذا الأمر.        دانشمدان کشورخواستند درباره ی این موضوع بحث کنند. ™

                                                       ازدانشمندان کشورمی خواهیم درباره این موضوع تحقیق کنند. ™

? برای متن زیرچند سوال بسازید،سپس به آن جواب دهید:(درک مطلب)

فی یومٍ مِن الأیام شاهَدتْ ضِفدعةٌ بقرةً فی المزرعة.فتعجَّبتْ مِن عظمتها.فقالت:أیتها البقرة کیف أصبحتِ هکذا ؟ أنا صغیرة وأنتِ کبیرة.أجابت البقرةُ إنّ اللهَ خلَقَنا هکذا.

1-    . . . . . . . . . . . . . . . .

2-    . . . . . . . . . . . .. . . . .

3-    . . . . . . . . . . . . . . . .

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد